Η μέθοδος EMDR είναι μία δομημένη θεραπευτική διαδικασία, η οποία πραγματοποιείται σε 8 βασικές φάσεις. Στοχεύει αρχικά στην επεξεργασία παρελθοντικών στρεσσογόνων ή τραυματικών βιωμάτων, τα οποία πιθανόν να οδήγησαν σε μια πλειάδα από συμπτώματα και προβλήματα.
Στη συνέχεια, θεραπευόμενος και θεραπευτής θέτουν ως στόχο επεξεργασίας καταστάσεις του παρόντος, οι οποίες πυροδοτούν δυσλειτουργικές πεποιθήσεις, συναισθήματα και σωματικά συμπτώματα, ενώ η θεραπεία ολοκληρώνεται με την εγκαθίδρυση θετικών μοτίβων συμπεριφοράς για το μέλλον, θέτοντας με αυτόν τον θεραπευτικό κύκλο τις βάσεις για την αποκατάσταση της ψυχικής υγείας.
Στη θεωρεία Adaptive Information Processing, στην οποία βασίζεται η ψυχοθεραπευτική μέθοδος EMDR, δίνεται ιδιαίτερη σημασία στη θεωρία προσκόλλησης. Ο τύπος των πρωταρχικών σχέσεων στη ζωή μας, όχι μόνο καθορίζει πολλά απο τα χαρακτηριστικά μας ως ενήλικες αλλά και τους τρόπους που σχετιζόμαστε με τους γύρω μας. Εξίσου σημαντικό είναι το να κατανοήσουμε το ρόλο που παίζουν στο μέλλον μας, οι σχέσεις προσκόλλησης που δημιουργούμε στα παιδικά μας χρόνια. Αναζητώντας την ικανότητα ενός ατόμου να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες, ένα από τα βασικά στοιχεία που διερευνούμε, είναι το κατά πόσο είχε ασφαλείς σχέσεις προσκόλλησης. Κι αυτό γιατί από εκεί μπορεί ένας άνθρωπος να αντλήσει δύναμη για να βοηθήσει τον εαυτό του. Από εκεί μπορεί να βρει θετικές αναπαραστάσεις, τις οποίες έχει ενσωματώσει και να τις χρησιμοποιήσει. Αναπαραστάσεις για το ποιος είναι, για το πως είναι οι άλλοι, για το πως είναι οι ανθρώπινες σχέσεις. Η απουσία ασφαλών σχέσεων προσκόλλησης στα παιδικά χρόνια, είναι επιβαρυντικός παράγοντας για τη θεραπεία ενός τραυματισμένου ψυχικά ατόμου.
Οι παρελθοντικές μνήμες που μας διαταράσσουν μπορουν να αποθηκευτούν στον εγκέφαλο σε απομόνωση, κλειδώνονται μέσα στο νευρικό σύστημα με τις αρχικές εικόνες, ήχους, σκέψεις και συναισθηματα που εμπλέκονται. Το παλιό υλικό συνεχίζει να πυροδοτείται ξανά και ξανά. Αυτο εμποδίζει την κατανόηση/επούλωση να πραγματοποιηθεί. Σε ενα άλλο μέρος του εγκεφάλου σου, εχεις ήδη τις περισσότερες πληροφορίες που χρειάζεσαι για να επιλύσεις το προβλημα, απλως τα δυο αυτα δε μπορουν να συνδεθούν. Οταν το EMDR ξεκινησει, μια σύνδεση λαμβάνει χωρα. Καινούργιες πληροφορίες μπορουν να έρθουν στο μυαλό και να επιλύσουν το παλιό προβλημα. Αυτο μπορει να συμβαίνει αυθόρμητα στην φαση REM του ύπνου, οταν οι κινήσεις των ματιών βοηθούν στην επεξεργασία υποσυνείδητου υλικού (Shapiro, F. 2001)
Η θεραπευτική διαδικασία αποτελείται από συγκεκριμένα πρωτόκολλα, ενώ ένα βασικό της στοιχείο είναι τα διεστιακά (αμφίπλευρα) αισθητηριακά ερεθίσματα (οπτικά, ακουστικά, απτικά), τα οποία αποτελούν καινοτομία της μεθόδου. Κατά τη διάρκεια των φάσεων θεραπευτικής επεξεργασίας ο θεραπευόμενος εστιάζει την προσοχή του σε στρεσσογόνες αναμνήσεις, ενώ ταυτόχρονα καλείται να παρακολουθήσει τα διεστιακά αυτά ερεθίσματα. Τα αισθητηριακά αμφίπλευρα ερεθίσματα ενισχύουν συνειρμικές διαδικασίες, με αποτέλεσμα ο θεραπευόμενος να βιώνει αλλαγές σε επίπεδο γνωστικό, συναισθηματικό, νευροφυσιολογικό και σωματικών αισθήσεων.
Η θεραπεία EMDR έχει βοηθήσει με επιτυχία περισσότερο από ένα εκατομμύριο ανθρώπους που αντιμετώπιζαν ψυχολογικές δυσκολίες, οι οποίες είχαν σαν πηγή τους κάποιο είδος τραυματικής εμπειρίας.
Αφορμή μιας τραυματικής εμπειρίας μπορεί να είναι ένα οποιοδήποτε πραγματικό στρεσσογόνο γεγονός, όπως πόλεμος, αιχμαλωσία, φυσική καταστροφή, βίαιη επίθεση, ατύχημα, σωματική ή λεκτική κακοποίηση, απώλεια αγαπημένου προσώπου, σοβαρές ασθένειες. Η Francine Shapiro υποστηρίζει ότι το EMDR μπορεί να ενιχύσει το άτομο να ξεπεράσει ψυχικά οποιοδήποτε στρεσσογόνο γεγονός ή κατάσταση νιώθει ότι υπερβαίνει τις ψυχικές του αντοχές και τις εσωτερικές του δυνάμεις. Μέσα σε ασφαλές θεραπευτικό πλαίσιο, με την βοήθεια του ειδικού, ο θεραπευόμενος μπορεί να ξεπεράσει την ταραχή, τον πόνο, η το ψυχολογικό σοκ που βίωσε, είτε πρόκειται για ένα μοναδικό τραυματικό γεγονός ή για πολλαπλά τραυματικά γεγονότα που διήρκεσαν ακόμη και χρόνια.
Στόχος της μεθόδου EMDR είναι «η μετατροπή μιας δυσλειτουργικής αφομοίωσης μιας τραυματικής εμπειρίας σε λειτουργική μέσα σε ένα ασφαλές θεραπευτικό πλαίσιο. Δεν αρκείται απλώς στην εξάλειψη των συμπτωμάτων και στην απόσβεση τυχόν εξαρτημένων αντιδράσεων (conditioning), κυρίως αποβλέπει στην επεξεργασία της αρνητικής εμπειρίας, η των δυσλειτουργικών σκέψεων και συναισθημάτων, σε επίπεδο ψυχολογικό, σωματικό και νευροφυσιολογικό».
Εκτός από περιπτώσεις μετατραυματικών διαταραχών κάθε είδους, η μέθοδος EMDR εφαρμόζεται με επιτυχία σε φοβίες, κρίσεις πανικού και αγχώδεις διαταραχές, σε κατάθλιψη, εξαρτήσεις, ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές, αλλά και σε περιπτώσεις χρόνιου πόνου ή σοβαρών ασθενειών για την αντιμετώπιση των ψυχολογικών τους επιπτώσεων. Υπάρχουν επίσης θετικές αναφορές για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου σε διαταραχές προσωπικότητας. Τέλος, μπορεί να εφαρμοστεί με επιτυχία σε θέματα βελτίωσης επιδόσεων αθλητών, ηθοποιών και performers.
Η μέθοδος EMDR διεξάγεται μόνο από εκπαιδευμένους ειδικούς ψυχικής υγείας (ψυχολόγους, ψυχιάτρους) και προϋποθέτει μία βασική ψυχοθεραπευτική εκπαίδευση, ενώ η σωστή εφαρμογή της απαιτεί αρκετή κλινική εμπειρία. Διεξάγεται σε ατομικές ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες και εφαρμόζεται σε ενήλικες, εφήβους και παιδιά.
