Ως πένθος ορίζουμε τη φυσιολογική και πολυμορφική αντίδραση του ανθρώπου στην απώλεια. Είναι ο πόνος που νοιώθουμε όταν έχουμε χάσει κάποιον ή κάτι, ο οποίος μπορεί να παραμείνει σε συναισθηματικό επίπεδο, ή να σωματοποιηθεί. Το πένθος όμως μπορεί να κατηγοριοποιηθεί και ανάλογα με τη φύση της απουσίας, αν είναι δηλαδή υλική ή αφηρημένη. Το πένθος που σχετίζεται με κάτι υλικό, είναι αυτό που νοιώθει κάποιος όταν ένα αγαπημένο πρόσωπο πεθάνει, ενώ πένθος μπορεί να βιώσει και κάποιος που έχασε ένα όνειρο, έναν έρωτα, μια ελπίδα, μια πλευρά του εαυτού του.
Επειδή κάτι δεν έχει υλική υπόσταση, τείνουμε να θεωρούμε πως δεν έχει την ίδια αξία με αυτά που ορίζουμε ως “πραγματικά”. Είναι όμως η ελπίδα κάτι ασήμαντο; Είναι τα όνειρα; Υπάρχουν φορές που ένας άνθρωπος έχει μόνο αυτά για να κρατηθεί. Υπάρχουν φορές που οι φαντασιώσεις είναι το μόνο τείχος ανάμεσα στην ύπαρξη και την ανυπαρξία. Και όταν χάνονται, το συναίσθημα που βιώνεται είναι πένθος. Είναι η αίσθηση της απώλειας, η θλίψη, ο πόνος, η μοναξιά του χαμού.
Τα πέντε στάδια που περνάει ένας άνθρωπος που πενθεί, είναι η άρνηση, ο θυμός, η διαπραγμάτευση, η κατάθλιψη και τέλος η αποδοχή. Φυσικά, δεν περνούν όλοι οι πενθούντες από αυτά τα στάδια, ούτε τα βλέπουμε απαραιτήτως με αυτή τη σειρά. Είναι χρήσιμο όμως να θυμόμαστε πως υπάρχουν, κυρίως γιατί μας δίνουν να καταλάβουμε πως υπάρχει και τέλος σε αυτό το τούνελ. Όσο δύσκολη κι αν είναι η αποδοχή οποιασδήποτε απώλειας, είτε φυσικού προσώπου, είτε αφηρημένης έννοιας, είναι σίγουρα η πρώτη απαραίτητη προϋπόθεση για να συνεχίσουμε τη ζωή μας.
Δεν θεωρώ πως υπάρχει διαφορά στο είδος του συναισθήματος της απώλειας μιας ιδέας, από της απώλειας ενός φυσικού προσώπου. Η ένταση του πόνου είναι απλώς ανάλογη με την αξία που είχε για εμάς αυτό που χάσαμε. Αν προσπαθούμε να πείσουμε τον εαυτό μας πως επειδή αυτό που χάσαμε δεν ήταν κάτι υλικό, δε δικαιολογείται το να πονάμε τόσο, απλώς καθυστερούμε την αποδοχή του γεγονότος. Ας δώσουμε στα όνειρα μας την αξία που πρέπει να έχουν, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει το να βιώσουμε το πένθος του χαμού τους. Ας βρούμε συμβολικούς τρόπους για να τα θάψουμε, αφήνοντας τα πίσω μας. Ας ξυπνήσουμε ένα πρωί από μια υπόνοια ήλιου να διαπερνά τα παντζούρια του υπνοδωματίου μας…
